Tâm Thức Học - Ngọn Đèn Soi Sang Tâm Thức

Giới thiệu sách Tâm Thức Học - Ngọn Đèn Soi Sang Tâm Thức

Tâm thức học là tài liệu học tập Triết học Phật giáo. Ngoài ra còn phù hợp với những ai muốn tìm hiểu sâu thêm về Phật giáo, cần tiến sâu hơn vào nội hàm ẩn chứa bên trong.

Tâm Thức Học là lượng học thứ hai sau Nhiếp Loại Học trong ba lượng học của trong Phật học Tây Tạng. Đây là Tâm học, học về Tâm. Tâm có rất nhiều nghĩa, từ cái tâm Vô, trống rỗng, bất sinh bất diệt, diệu kỳ, tuyệt đối an lạc của sự chứng ngộ Niết-bàn. bao gồm tất cả, và cái Tâm, hay Thức với vô số dữ liệu thiện và ác trong đó. Tâm học là học về Tâm, tìm hiểu Tâm, tu sửa Tâm để chứng ngộ tâm.

Do vậy, việc nghiên cứu Triết học Phật giáo, triết lý về Tâm và phân loại các Thức theo chiều sâu sẽ giúp người đọc hiểu rõ hơn về pháp thiện và pháp bất thiện – biết đâu là điều cần đoạn trừ và đâu là điều đáng thực hành. Sử dụng trí tuệ để phân tích và ứng dụng theo đúng trình tự Văn – Tư – Tu là con đường dẫn tới tu tập rốt ráo. Vì vậy, soạn ra các bộ sách làm học liệu để giảng dạy và học tập về Tâm trở thành nhu cầu thiết yếu, giúp quá trình này được diễn ra có hệ thống.

Đây là dịch phẩm thứ hai của Sư cô Đạo Tịnh, Tâm Thức Học. Cả hai bộ sách đều được dịch từ nguyên tác Tạng bản của Đức Lạt-ma Chusang Tulku Rinpoche.

Mục lục:

PHẦN 1: TÁN DƯƠNG – PHÁT NGUYỆN

Tán dương đảnh lễ

Phát nguyện trước tác

TỔNG QUAN VỀ TÂM THỨC

I. Định nghĩa của tâm thức

II. Định nghĩa của tâm

III. Sự khác nhau giữa tâm và tâm thức

IV. Phân loại của tâm thức

PHẦN 2: NỘI DUNG CHÍNH CỦA TÂM THỨC HỌC

Chương 1. Tâm biết pháp khác – tâm tự ngộ(ngộ tha – tự ngộ)

I. Tâm biết pháp khác (ngộ tha)

II. Tự ngộ (chỉ biết chính nó)

Chương 2. Nhận thức nhầm lẫn – nhận thức không nhầm lẫn

I. Nhận thức nhầm lẫn

II. Nhận thức không nhầm lẫn

Chương 3. Tâm phân biệt – tâm vô phân biệt

I. Tầm quan trọng khi nói về tâm phân biệt – tâm vô phân biệt

II. Tâm phân biệt – tâm vô phân biệt

III. Phương cách tâm phân biệt – tâm vô phân biệt thấy đối tượng

Chương 4. Tâm chứng biết – tâm không chứng biết

I. Tâm chứng biết

II. Tâm không chứng biết

Chương 5. Nhận thức đúng – nhận thức không đúng (lượng – phi lượng)

I. Nhận thức đúng (lượng)

II. Nhận thức không đúng (phi lượng)

Chương 6. Bảy loại tâm thức

I. Bảy loại tâm thức

II. Nếu là tâm thức thì không nhất thiết là một trong bảy loại tâm thức

III. Bảy loại tâm thức theo pháp đoạn, pháp tu

IV. Mục đích khi phân chia tâm thức thành bảy loại

PHẦN 3: LỜI KẾT

Phụ lục: Các thuật ngữ và định nghĩa

Cầu nguyện: Pháp trí nguyện

Trích đoạn nội dung:

I. ĐỊNH NGHĨA CỦA TÂM THỨC

Định nghĩa của “tâm thức”: Minh རིག་པ། བློའི་མཚན་ཉིད།

“Minh” là “rõ ràng”, nghĩa là hiển hiện rõ ràng đối tượng của nó, là cảnh hiện lên nhận thức giống như khuôn mặt hiện lên trong gương một cách rõ ràng, minh bạch.

Cũng vậy, sắc pháp hiện rõ lên nhận thức của mắt, âm thanh hiện rõ lên nhận thức của tai, mùi hương hiện rõ lên nhận thức của mũi… cho tới ý thức đều có cảnh riêng của nó và đối tượng đó hiển hiện rõ ràng lên nhận thức của nó.

Rõ ràng

“Rõ ràng” ở đây nghĩa là đối tượng hay cảnh của nhận thức hiển hiện rõ ràng lên nhận thức đó. Vì thế, dù là nhận thức đúng hay nhận thức sai lầm, nhận thức đó vẫn “hiển hiện rõ ràng đối tượng của nó”. Ví dụ, mắt thấy có ngôi nhà trước mặt hoặc do ảo giác thấy trên đầu con thỏ có sừng.

Dù là tâm thức thô hay vi tế, đối tượng vẫn hiện một cách rõ ràng lên tâm thức ấy. Ví dụ, tâm thức vi tế lúc ngủ say vẫn có đối tượng riêng của nó hiển hiện rõ ràng lên tâm thức.

Bản chất trong sáng của tâm

Quan điểm khác về định nghĩa của tâm thức: “Trong sáng và rõ ràng” (quang minh). Trong đó “trong sáng” là chỉ cho bản chất trong sáng của tâm thức, còn “rõ ràng” là chỉ cho công năng của tâm thức. Những trường phái khác nhau sẽ đưa ra những định nghĩa khác nhau về tâm thức, mặc dù vậy những định nghĩa như “minh”, “quang minh”, “hiển hiện rõ ràng đối tượng của nó”, “trong sáng và rõ ràng” đều đồng nghĩa. Bản chất trong sáng hay ánh quang minh không tìm thấy ở các ngoại vật chất mà chỉ có ở tâm thức. Nói rộng hơn là năng lực của nội tâm giúp chúng ta chứng ngộ tánh không, đạt được giác ngộ giải thoát… Tất cả những điều này đều nhờ vào sự phát triển ánh quang minh của tâm mà đạt được, nó luôn hiện hữu trong mỗi chúng ta.

“Bản chất trong sáng của tâm”, “ánh quang minh của tâm” được giải thích qua hai ví dụ sau:

Bầu trời: Bản chất của bầu trời là trong xanh nhưng khi bị mây mù, sương, khói… che mờ, bầu trời sẽ tạm thời không còn trong trẻo. Mà khi hết mây, bầu trời trở lại bản chất trong xanh của nó. Mây mù sương khói ấy chỉ là tạm thời.

Nước: Bản chất của nước là trong sạch nhưng vì bụi bẩn làm nước bị vấy dơ. Nếu loại bỏ hết những nhân duyên làm cho nước vẩn đục, nước sẽ trở về bản chất vốn có của nó là trong sạch.

Tâm của chúng ta cũng vậy. Bản chất của tâm là trong sáng và không phiền não, nhưng do bởi vô minh, tham, sân, si chi phối làm tâm chúng ta không thấy rõ ràng các pháp. Nếu chúng ta có thể gạt bỏ được hết những nhân duyên sinh ra phiền não, tâm sẽ trở về trạng thái trong sáng tự nhiên của nó.