Tình dục và ức chế tình dục ở xã hội dã man

Giới thiệu sách Tình dục và ức chế tình dục ở xã hội dã man

Bronislaw Malinowski, Sex and Repression in Savage Society (bản dịch tiếng Việt: Tình dục và ức chế ở xã hội man dã, người dịch: Phạm Minh Quân, Nxb Thế giới, 2019) Đầu thế kỷ XX, phân tâm học trở thành một trào lưu thời thượng, một lý thuyết cách mạng làm khuynh đảo các ngành khoa học xã hội. Thủy tổ phân tâm học, Sigmund Freud, còn sử dụng nó để đột phá vào địa hạt nhân học văn hóa.

Tất yếu Freud vấp phải sự hoài nghi đối kháng của các nhà nhân học đương thời, trong đó tiêu biểu là Bronislaw Malinowski (1884 – 1942). Malinowski dành trọn tác phẩm nổi tiếng nhất của mình để phản biện giả thuyết của Freud. Luận điểm của ông, xuất phát từ kết quả điền dã thực địa tại quần đảo Trobriand, Thái Bình Dương. Là người xác lập phương pháp quan sát tham dự (participant observation), ông vận dụng nó thâm nhập vào đời sống tộc người nguyên thủy trên quần đảo này. Ông bác bỏ tính phổ quát của phức cảm Oedipus (yêu mẹ ghét cha, điển hình ở xã hội phụ quyền phương Tây), và chỉ ra trong xã hội mẫu quyền ở đây chỉ tồn tại phức cảm chị em gái, và sự căm thù được chuyển hóa từ người cha sang người anh em của mẹ. Còn đối với hành vi giết cha nguyên thủy với tư cách là khởi nguyên của văn hóa, Malinowski cho rằng, văn hóa phải là kết quả của một quá trình lịch sử, thay vì đột ngột xuất hiện “chỉ sau một đêm.” Song, đây hoàn toàn không phải là mâu thuẫn giữa phân tâm học và nhân học. Đặt tác phẩm của Malinowski bên cạnh Vật tổ và cấm kỵ của Freud, bạn đọc thấy rõ một cuộc đối thoại đầy xây dựng giữa hai khoa học này, trong việc lý giải bản chất văn hóa. Như chính Malinowski đã phát biểu, các nhà phân tâm học và nhân học sẽ học hỏi cũng như giúp đỡ lẫn nhau rất nhiều nếu họ cộng tác và chia sẻ. Không có đúng hay sai triệt để, chỉ có sự khác biệt dẫn tới phát triển.