Quá trình phi thực dân hóa ở các nước Á, Phi và Mỹ Latinh chính là quá trình phong trào giải phóng dân tộc bùng nổ và giành thắng lợi ở các khu vực này. Đó là quá trình mà các dân tộc thuộc địa thông qua cuộc đấu tranh kiên cường của mình qua nhiều thế kỉ, cuối cùng giành được nền độc lập, tự do.
Cuộc đấu tranh của các dân tộc thuộc địa đi tới phi thực dân hóa là một nội dung lớn trong lịch sử tiến hóa của nhân loại. Vào những năm đầu thế kỉ XXI, nhìn lại lịch sử cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc trong những thế kỉ trước, đặc biệt là trong thế kỉ XX, các tác giả mong muốn có cái nhìn tổng hợp, khách quan, đánh giá thỏa đáng về những vấn đề lí luận và thực tiễn cuộc đấu tranh này.
Tác phẩm chuyên khảo này hy vọng sẽ phục vụ tích cực cho quá trình đào tạo nghiên cứu sinh, học viên cao học, sinh viên ngành lịch sử, ngành lịch sử quan hệ quốc tế, ngành chính trị học trong các trường đại học, trường Đảng, trường chính trị, cũng như phổ biến và mở rộng tri thức cho những người quan tâm.
Trích đoạn sách Quá Trình Phi Thực Dân Hóa Và Con Đường Đi Lên Xã Hội Hiện Đại Của Các Dân Tộc Á, Phi Và Mĩ Latinh Thế Kỉ XX - Đầu Thế Kỉ XXI
"Sau các cuộc phát kiến địa lí là bắt đầu quá trình chủ nghĩa thực dân phương Tây tiến hành xâm chiếm các nước Á, Phi và Mĩ Latinh. Quá trình này được đẩy nhanh vào giai đoạn chủ nghĩa tự do cạnh tranh chuyển lên giai đoạn độc quyền. Ngay từ khi bị xâm lược, nhân dân Á, Phi và Mĩ Latinh đã đứng lên đấu tranh chống thực dân xâm lược và sau đó là tiến hành chiến tranh giải phóng dân tộc. Thế nhưng trước thế kỉ XX, thậm chí những thập niên đầu thế kỉ này, các cuộc vùng dậy đòi độc lập, về căn bản, đều không đi tới kết quả cuối cùng. Phải đến thế kỉ XX, đặc biệt từ năm 1945 trở đi, phong trào đấu tranh giành độc lập của các dân tộc bị áp bức ngày càng trở nên quyết liệt, nhân dân các nước Á, Phi và Mĩ Latinh lần lượt giành được nền độc lập của mình, trước hết là độc lập về chính trị. Đến cuối thế kỉ XX, các vùng đất thuộc địa của thực dân phương Tây đã bị xóa bỏ, nhân dân Á, Phi và Mĩ Latinh có được nền độc lập về chính trị, thực sự trở thành người làm chủ đất nước. Vì vậy, thế kỉ XX được coi là thế kỉ của phong trào giải phóng dân tộc. Sau khi có được nền độc lập, nhân dân Á, Phi và Mĩ Latinh bước vào thời kì phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng xã hội hiện đại để có được nền độc lập thực sự và trọn vẹn." - GS. TS. NGND. Đỗ Thanh Bình