Sau các cuộc phát kiến địa lí là bắt đầu quá trình chủ nghĩa thực dân phương Tây tiến hành xâm chiếm các nước Á, Phi và Mĩ Latinh. Quá trình này được đẩy nhanh vào giai đoạn chủ nghĩa tự do cạnh tranh chuyển lên giai đoạn độc quyền. Ngay từ khi bị xâm lược, nhân dân Á, Phi và Mĩ Latinh đã đứng lên đấu tranh chống thực dân xâm lược và sau đó là tiến hành chiến tranh giải phóng dân tộc. Thế nhưng trước thế kỉ XX, thậm chí những thập niên đầu thế kỉ này, các cuộc vùng dậy đòi độc lập, về căn bản, đều không đi tới kết quả cuối cùng. Phải đến thế kỉ XX, đặc biệt từ năm 1945 trở đi, phong trào đấu tranh giành độc lập của các dân tộc bị áp bức ngày càng trở nên quyết liệt, nhân dân các nước Á, Phi và Mĩ Latinh lần lượt giành được nền độc lập của mình, trước hết là độc lập về chính trị. Đến cuối thế kỉ XX, các vùng đất thuộc địa của thực dân phương Tây đã bị xóa bỏ, nhân dân Á, Phi và Mĩ Latinh có được nền độc lập về chính trị, thực sự trở thành người làm chủ đất nước. Vì vậy, thế kỉ XX được coi là thế kỉ của phong trào giải phóng dân tộc. Sau khi có được nền độc lập, nhân dân Á, Phi và Mĩ Latinh bước vào thời kì phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng xã hội hiện đại để có được nền độc lập thực sự và trọn vẹn.
(GS. TS. NGND. Đỗ Thanh Bình)