"Phản biện như một chuyên gia - Lập luận sắc bén và tư duy hiệu quả" là tác phẩm ra đời với tham vọng dùng góc nhìn phân tích của chuyên gia kết hợp với kỹ thuật lập luận ngắn gọn mà sắc nét của báo chí để dẫn dắt bạn đọc Việt Nam làm quen với tư duy phản biện theo một cách sống động, đầy hơi thở cuộc sống. Bản thảo được tác giả Lang Minh xây dựng dựa trên kinh nghiệm nhiều năm giảng dạy kỹ năng tư duy phản biện và viết các bài nghị luận xã hội cho mục Góc nhìn của VNExpress, nội dung sách kết hợp kiến thức từ sách vở với các ví dụ từ bài viết của các chuyên gia trên nhiều lĩnh vực.
Bố cục sách được chia làm sáu phần lớn, đi sâu phân tích các hợp phần hợp thành lập luận - đơn vị nhỏ nhất của tư duy phản biện - gồm: tuyên bố, lý lẽ và bằng chứng. Trong mỗi chương sách, tác giả không chỉ giải thích khái niệm, đặc điểm của mỗi hợp phần hay cách chúng quan hệ với nhau mà còn cung cấp các kỹ thuật cùng hướng dẫn thực hành với mục tiêu giúp độc giả mài giũa lập luận sắc bén, hướng tới một phương pháp tư duy hiệu quả. Ngoài 5 phần chính, "Phản biện như một chuyên gia" còn có một phụ lục viết về lỗi ngụy biện trong tư duy, bước đầu sẽ chỉ ra những lỗi ngụy biện thường thấy mà ai cũng dễ dàng mắc phải.
Nhan đề của bản thảo - "Phản biện như một chuyên gia" - ẩn chứa nhiều lớp nghĩa. Một mặt, nó chỉ ra cuốn sách này sẽ giúp bạn khám phá cách các chuyên gia trong nhiều lĩnh vực triển khai lập luận khi đưa ra một quan điểm. Mặt khác, nhan đề cũng gợi ra băn khoăn liệu đằng sau các lập luận ấy có tồn tại một công thức chung nào, mà nếu lĩnh hội và thực hành nhuần nhuyễn, ra cũng có thể rèn luyện tư duy phản biện của mình sắc bén như các chuyên gia?
Trích đoạn sách Phản Biện Như Một Chuyên Gia - Lập Luận Sắc Bén Và Tư Duy Hiệu Quả
Chúng ta ai chẳng có ít nhất một lần bị cuốn theo các cuộc tranh cãi nảy lửa trên mạng xã hội hay "lạc lối” giữa những luồng ý kiến trái chiều về cùng một sự kiện, mà ý nào nghe cũng thấy có lý. Trước cơn lũ thông tin ấy, nỗi băn khoăn Ai đúng? Ai sai? đã không còn bức thiết bằng các câu hỏi: Tôi suy nghĩ như thế nào? Tôi có thể phát biểu gì? Tôi tranh luận với người khác ra sao?
Cuốn sách Phản biện như một chuyên gia tập hợp hơn 50 tranh luận cùng với biện giải sống động của chuyên gia từ nhiều lĩnh vực, xoay quanh các vấn đề gây tranh cãi trong đời sống Việt Nam đương đại và được đăng trên một trong những tờ báo uy tín hàng đầu Việt Nam. Nội dung tranh luận trải rộng trên nhiều vấn đề: thịt chó, nước sạch, xử lý rác thải, văn hóa hâm mộ thần tượng cho tới điện năng, chính sách thuế... Tác giả Lang Minh đã nỗ lực tái hiện mạch tư duy đằng sau các phân tích sắc bén đó, khái quát chúng thành những công thức thuận tiện cho độc giả áp dụng khi thể hiện quan điểm cá nhân.
Không chỉ hướng dẫn người đọc rèn luyện phương pháp tư duy phản biện trong sự cân bằng giữa kiến thức chuyên môn và ví dụ thực tiễn, Phản biện như một chuyên gia còn khơi gợi niềm vui khám phá tri thức với tâm thế tôn trọng quan điểm đa chiều và tinh thần xây dựng trong một thế giới ngày càng khó để các bên đối thoại cùng nhau.
Lời khen tặng dành cho cuốn sách Phản Biện Như Một Chuyên Gia - Lập Luận Sắc Bén Và Tư Duy Hiệu Quả
“Những năm qua, phần lớn người Việt chúng ta khi nghĩ về nghề viết thì chỉ liên tưởng đến các thể loại văn học mà không ý thức - hay được đào tạo - về các thể loại viết khác với những kỹ năng căn bản như thế nào là luận cứ, lý lẽ, bằng chứng, thế nào là kỹ thuật viết quy nạp, diễn dịch, thế nào là lỗi ngụy biện... Đây là một thực tế khó phủ nhận. Trong bối cảnh trên, việc thị trường xuất hiện các đầu sách hướng dẫn các nội dung cơ bản về kỹ thuật viết là điều vô cùng đáng quý. Phản biện như một chuyên gia được tác giả Lang Minh thiết kế như bộ tài liệu hướng dẫn, đầy đủ lý thuyết nhưng không quá hàn lâm nhờ có hệ thống ví dụ phong phú, cụ thể, chủ yếu được trích dẫn từ các tác phẩm “thực chiến” do chính anh và đồng nghiệp chấp bút. Đây có lẽ là điểm đáng xem nhất ở cuốn sách này. Ngoài việc khuyến khích độc giả đại chúng tìm đọc cuốn này, tôi cũng nghĩ đây là tác phẩm rất phù hợp để đưa vào làm giáo trình, tài liệu tham khảo cho các chương trình đào tạo đại học, sau đại học về truyền thông, báo chí, hành chính công, makerting... nói riêng cũng như toàn lĩnh vực khoa học xã hội nói chung” - TS. Phạm Hiệp, Nhà nghiên cứu giáo dục
“Phản biện như một chuyên gia không phải là kiểu sách “đọc một lần là xong”. Đây thực sự là cuốn cẩm nang dành cho học sinh, sinh viên, cho những người học suốt đời, mong muốn rèn giũa và mài sắc tư duy phản biện và khả năng lập luận của mình. Tôi tin rằng, với nội dung khoa học và giá trị thiết thực, cuốn sách này sẽ góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy học tập và rèn luyện tư duy phản biện cho các bạn trẻ, từ đó tạo dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển của bản thân và thái độ sống của các bạn trước cuộc đời." - Nguyễn Hồng Minh, Chuyên gia giáo dục sáng tạo cao cấp Microsoft (Microsoft Innovative Educator Fellow), Thành viên Ban Quản trị Cộng đồng Giáo viên sáng tạo Việt Nam
“Tôi thấy trong Phản biện như một chuyên gia những lựa chọn sư phạm rành mạch: chọn đánh giá tính mạnh yếu của luận cứ chứ không phải tính đúng sai, chọn tập trung vào cấu trúc luận cứ và thao tác lập luận hơn là một danh sách liệt kê các lỗi sai thường gặp, chọn nhấn vào sự đa dạng của góc nhìn, chọn đặt để lập luận vào bối cảnh văn hóa xã hội. Những lựa chọn này không những tạo ra da thịt và đời sống cho khung xương logic mà còn cùng nhau mở đường cho phép thảo luận cởi mở và hiệu quả. Sách được viết bằng thứ ngôn ngữ chỉ dẫn sáng rõ, sử dụng vừa đủ các thuật ngữ, đưa ra ví dụ sinh động từ các cuộc thảo luận trên báo chí và truyền thông đương đại ở Việt Nam. Những thành tựu này không dễ gì mà có được, là kết tinh của nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy và thực hành phản biện của tác giả." - TS. Phùng Hà Thanh, Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội
“Phản biện như một chuyên gia là cuốn sách hiếm hoi viết về kỹ thuật tư duy phản biện một cách dễ tiếp cận và thân thiện với đại chúng. Tôi tâm đắc cách tác giả dùng những ví dụ thực tế trên truyền thông và văn hóa đại chúng - những điều vốn dĩ đã khiến chúng ta hào hứng, thậm chí hùng hổ tranh luận trên mạng xã hội mỗi ngày nhưng không phải lúc nào cũng tỉnh táo và đầy đủ lý lẽ. Các khái niệm, chiến lược và kỹ thuật tư duy được sơ đồ hóa và minh họa bằng các ngữ liệu đời thường ấy giúp bất kỳ ai cũng có thể dễ dàng học được cách lập luận thuyết phục. Hi vọng cuốn sách đặc biệt này sẽ giúp phát triển văn hóa phản biện một cách logic, phản hồi một cách tích cực và xây dựng trong bối cảnh ai ai cũng sở hữu kênh truyền thông của riêng mình như hiện nay.” - ThS. Bùi Trà My, Giảng viên Đại học RMIT Việt Nam, nguyên thành viên BGH Trường PTLC Olympia
“Đối với một số người, vẻ đẹp của tranh biện nằm ở tư duy. Với một số khác, tranh biện đẹp khi người tham gia được kết nối tới những điều trong cuộc sống mà họ chưa từng để ý đến. Cuốn sách Phản biện như một chuyên gia đã chạm tới tôi ở cả hai khía cạnh này, giúp tôi nhớ lại lý do mình bắt đầu với hành trình này. Và tôi tin rằng cuốn sách cũng sẽ là một điểm khởi đầu tuyệt vời cho rất nhiều bạn trẻ đang loay hoay tìm kiếm cơ hội học tập cho chính mình." - Đỗ Hoàng Long, Chuyên gia Tranh biện Quốc tế, Cố vấn Chuyên môn chương trình Tranh biện Trường Teen và The Debaters của VTV7
“Tôi vẫn luôn tin rằng một xã hội tự do, bình đẳng, bác ái chỉ có được khi mọi người có khả năng tư duy lý tính. Bao nhiêu tranh cãi vô bổ, đầy hằn học và giận dữ trên mạng xã hội sẽ được thay thế bởi những cuộc đối đầu của những luận cứ sắc bén nhất, bởi các cuộc tranh luận sôi nổi nhưng lành mạnh giữa những người thực sự muốn tìm ra “chân lý”... nếu chúng ta học cách phản biện và tư duy hiệu quả. Và nếu bạn muốn học cách lập luận, phản biện một cách bài bản, có hệ thống, tôi tin rằng cuốn sách Phản biện như một chuyên gia của tác giả Lang Minh sẽ là một điểm khởi đầu hoàn hảo.” - TS. Ngô Di Lân, tác giả sách “Canh bạc AI” và “1% mỗi ngày”