Ngày 7 tháng 3 năm 1979, nhà báo Nhật Bản Takano Isao đã ngã xuống trên mảnh đất Lạng Sơn, do đạn của quân xâm lược Trung Quốc. Anh là nhà báo nước ngoài duy nhất hy sinh trong cuộc Chiến tranh Biên giới phía Bắc 1979. Cái chết của Takano đã gây xúc động mạnh mẽ trong lòng người dân Việt Nam và loài người tiến bộ trên thế giới. Có rất nhiều bài báo, bài thơ, bài hát, bộ phim viết về anh, lấy anh làm nguồn cảm hứng, trong đó, nổi tiếng nhất là bài Takano - Nhân chứng quả cảm của nhạc sĩ Phó Đức Phương:
“Xin hát về người con của đất nước tuyết trắng Fuji hùng vĩ
Anh đã đến quê tôi trong những ngày lửa khói
Tấm lòng anh tươi thắm như hoa anh đào hé nở...”
Năm 2003, khi viết tham luận Dịch văn học Việt Nam ở Nhật Bản, Đoàn Lê Giang đã giới thiệu Takano Isao với tư cách là dịch giả của văn học Việt Nam. Mười lăm năm sau, khi dịch thiên phóng sự của nhà báo Nakamura Goro viết về những giờ phút cuối cùng trước lúc hy sinh của nhà báo Takano Isao anh hùng để đăng trên báo Tuổi trẻ, Nguyễn Đỗ An Nhiên cũng tình cờ đọc được bài tham luận trên. Năm 2019, đúng bốn mươi năm ngày Takano hy sinh, các bạn bè của anh, đứng đầu là phóng viên Nakamura Goro đã thực hiện chuyến đi tưởng niệm anh, thăm lại nơi anh ngã xuống, đồng thời tổ chức nói chuyện và trưng bày hình ảnh di vật về anh ở hai trường: Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh và Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. Nhà báo Goro chính là người đã cùng Takano lên Lạng Sơn vào ngày 7 tháng 3, và là người đã may mắn sống sót trong buổi chiều định mệnh ấy. Sau đợt tưởng niệm, chúng tôi (Đoàn Lê Giang và Nguyễn Đỗ An Nhiên) quyết định cùng nhau thực hiện cuốn sách về Takano Isao, để ghi nhớ về nhà báo anh hùng, dịch giả văn học Việt Nam, một người đã sống và chết vì tình yêu với Việt Nam. Chúng tôi vừa biên soạn, vừa dịch các tài liệu tiếng Nhật viết về Takano. Sách gồm ba phần:
Phần I: Takano Isao - Nhà báo anh hùng.
Phần này có 3 mục. Mục I giới thiệu về cuộc đời, sự nghiệp của Takano, đặc biệt đi sâu thuật lại cái chết anh hùng của anh. Mục II sưu tầm những tin bài về cái chết và tang lễ Takano. Mục III là hình ảnh về cuộc đời Takano, từ thuở nhỏ đến khi đi học ở Hà Nội, có gia đình cho đến trước lúc hy sinh. Phần này chủ yếu do Đoàn Lê Giang thực hiện.
Phần II: Takano Isao - Nhật ký chiến trường và dịch văn học Việt Nam.
Phần này có 2 mục. Mục I trích dịch cuốn Ngày 7 tháng 3 ở Lạng Sơn, cuốn sách sưu tập các bài báo của Takano, thư từ của Takano gửi cho cha mẹ, vợ con. Những văn bản ấy vừa cho thấy công việc vừa cho thấy đời sống tình cảm riêng của Takano, có thể coi đó như một loại nhật ký chiến trường. Phần sau của cuốn Ngày 7 tháng 3 ở Lạng Sơn còn có thư từ của vợ và bố của Takano Isao, đặc biệt là phóng sự Cùng phóng viên Takano Isao - Lạng Sơn, ngày 7 tháng 3 của Nakamura Goro, nhà báo, bạn thân của Takano. Mục II của phần này giới thiệu lời bạt của Takano Isao khi dịch hai tác phẩm văn học Việt Nam là Mẹ vắng nhà của Nguyễn Thi và Áo trắng của Nguyễn Văn Bổng. Phần này chủ yếu do Nguyễn Đỗ An Nhiên dịch.
Phần III: Takano Isao trong lòng gia đình và bè bạn.
Phần này có 3 mục. Mục I dịch chương nói về Michiko, vợ của Takano Isao trong sách Chồng tôi không trở về - 30 năm của những người vợ phóng viên đã mất trong chiến tranh Việt Nam do Tonoshima Miki thực hiện. Chương này nói về cuộc đời của Michiko, tình yêu và cuộc sống của cô với Takano, những đau đớn của cô khi nghe tin chồng hy sinh ở Việt Nam, tang lễ và những tháng năm cuộc đời sau khi chồng mất đi. Mục II sưu tập bài viết của nhà báo nổi tiếng Ishikawa Bunyo về Takano; thơ, nhạc, phim Việt Nam ngợi ca Takano Isao. Mục III là tin bài, hình ảnh về hoạt động tưởng niệm 40 năm ngày Takano Isao hy sinh ở Thành phố Hồ Chí Minh, Lạng Sơn và Hà Nội tháng 3 năm 2019. Phần này do Nguyễn Đỗ An Nhiên và Đoàn Lê Giang cùng thực hiện.
Tập sách này hoàn thành, chúng tôi gửi lời cảm ơn nhà báo Nakamura Gogo đã khuyến khích, cho sử dụng tài liệu một cách vô tư. Cảm ơn các tác giả hai tập sách Ngày 7 tháng 3 ở Lạng Sơn và Chồng tôi không trở về đã cho phép chúng tôi dịch một phần các tập sách này. Chúng tôi xin gửi lời cảm ơn bà Michiko và gia đình đã cho phép sử dụng các tài liệu trong hai cuốn sách trên. Chúng tôi cũng gửi lời cảm ơn các nhà văn, nhà thơ, nhà báo có bài sưu tập trong sách này. Tiếc rằng chúng tôi không biết địa chỉ để có thể cảm ơn từng người. Tất cả chúng ta đều làm vì tình cảm yêu quý và biết ơn đối với Takano Isao. Cuối cùng xin cảm ơn Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh đã biên tập, xuất bản để tập sách này đến tay độc giả.
TP. Hồ Chí Minh, tháng 8 năm 2022
Những người dịch và biên soạn