Tam Quốc là một thời kỳ vô cùng đặc biệt, mang ý nghĩa chuyển tiếp quan trọng trong lịch sử Trung Quốc. Nó đặc biệt ở chỗ đây là thời kỳ loạn lạc, anh hùng xuất hiện lớp lớp, đầy tính “kịch” và vô cùng thú vị. Liệt kê những tên tuổi anh hùng quen thuộc trong giai đoạn này sẽ là một danh sách dài dằng dặc. Tào Tháo hùng tài đại lược, Gia Cát Lượng cúc cung tận tụy, Chu Du oai hùng phóng khoáng, Lưu Bị kiên nhẫn ngoan cường. Họ đều là anh hùng của thời đại ấy, cũng đều là anh hùng của dân tộc Trung Hoa, bởi vì họ đều muốn biến chia rẽ thành thống nhất, biến thời loạn thành thời thịnh trị, mong xã hội hài hòa, thiên hạ thái bình. Họ đều cho rằng sứ mệnh lịch sử này nên do bản thân họ gánh vác quyết không chịu chắp tay nhường cho người khác. Do đó, giữa họ có mâu thuẫn, có xung đột, có va chạm, có chiến tranh, thậm chí một mất một còn đằng đằng sát khí.
Kết quả của việc tranh giành Trung Nguyên là một nhà thâu tóm, kết quả của tranh đấu quyết liệt là thiên hạ thống nhất. Đó chính là Tây Tấn. Ba nước Ngụy, Thục, Ngô chỉ tồn tại hơn nửa thế kỷ, cộng thêm thời kỳ “tiền Tam Quốc”, tổng cũng chỉ chín mươi năm ngắn ngủi. Thời gian ngắn ngủi như thế, trong lịch sử Trung Quốc thật sự chỉ là “một cái búng tay”. Người ta thậm chí chưa kịp nghiêm túc ngẫm lại và tỉ mỉ bình phẩm, thì chớp mắt đã hoàn toàn đổi khác. Lịch sử thường được viết bởi bên thắng cuộc, việc biên soạn sách sử trong dân gian thì khó tránh khỏi mỗi người một ý, hoặc phiến diện. Do đó, ba nước Ngụy, Thục, Ngô vừa diệt vong, ghi chép trong sách sử đã mỗi nơi mỗi khác, kiến giải của các học giả cũng chưa đi đến nhất trí. Theo Phẩm Tam Quốc của Dịch Trung Thiên, chúng ta phải làm rõ hình tượng lịch sử trước, phải “hoàn nguyên” bộ mặt vốn có của lịch sử. Hai là phải “so sánh”, tức là xem xem ba loại hình tượng này rốt cuộc có gì khác nhau. Ba là phải “phân tích”, tức là làm rõ vì sao hình tượng lịch sử lại trở thành hình tượng văn học và hình tượng dân gian. Tác giả hy vọng thông qua ba công việc này để đọc và bình phẩm Tam Quốc cho mọi người.
Phẩm Tam Quốc là những quan điểm của Dịch Trung Thiên trước những nghi vấn (từ con người, sự kiện đến hình thái quốc gia) trong thời đại Tam Quốc, cung cấp cho độc giả một góc nhìn để “đọc sử”, để suy ngẫm về thời kỳ đặc biệt này. Sách gồm 48 chương, được chia thành 4 phần theo trình tự thời gian, lần lượt bàn về quá trình hình thành và diệt vong của 3 nước Ngụy, Thục, Ngô.
"Khi nhìn nhận lịch sử, ta cần phải nhìn nhận với con mắt lịch sử. Không có nguyên nhân thì không có kết quả. Nếu chỉ nhìn “danh” chứ không nhìn “thực”, nghiền ngẫm bắt bẻ từng câu chữ, thì đó không phải là “nghiêm cẩn” mà chỉ có thể gọi là “cố chấp”." - Dịch Trung Thiên