Nhóc Mehdi ở trường Pháp
Tác giả: Fouad Laroui
Dịch giả: Hiệu Constant
Fouad Laroui
Sinh ngày 12.08.1958 tại Ma Rốc
Hiện đang sinh sống và làm việc tại Amsterdam, Hà Lan. Hồi nhỏ ông đã từng học tại trường trung học Lyautey ở Casablanca, Ma Rốc. Lớn lên, ông theo học ở trường Cầu Đường Pháp và trở thành kỹ sư. Sau vài năm làm giám đốc cho một công ty sản xuất phân bón hóa học tại Ma Rốc, ông đã đến Anh quốc và học tại trường đại học Cambridge và York. Tại đây, ông đã bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ về Khoa học Kinh tế. Sau đó, ông đến Hà Lan, giảng dạy tại trường đại học Amsterdam.
Không chỉ là một giảng viên, ông còn là nhà văn, nhà thơ và một nhà phê bình văn học. ông thường viết văn bằng ngôn ngữ Pháp và làm thơ bằng tiếng Hà Lan. Kho tang tác phẩm của ông gồm 10 tiểu thuyết: “Hãy coi chừng những tên lính dù”, “Người đàn bà giàu có nhất Yorkshire”…, nhiều truyện ngắn, truyện ký và các bài xã luận. Và “Nhóc Mehdi ở trường pháp ; là cuốn tiểu thuyết thứ sáu của ông. Trong suốt sự nghiệp văn chương ca3a mình, ông đã đoạt hàng chục giải thưởng văn học cáo quý, trong đó “Nhóc Mehdi ở trường Pháp” là một trong sáu tác phẩm đã lọt vào danh sách đề cử giải Goncourt, và đã đạt giải Algue d’or.
Nhóc Mehdi ở trường Pháp
Các trích đoạn:
“Nửa giờ sau, phải xuống phòng ăn dùng bữa tối. Bị tra tấn bởi cảm giác mình là người thừa trong dinh thự tuyệt vời này, Mehdi đến ngồi cạnh Denis, tuân theo một động tác của ông Berger. Đầu gối khiến nó đau vô cùng nhưng dẫu vậy, nó rất vui vì đã tìm được nơi trú ẩn Này nhờ con ma hiện hình vận djellabe. Bên trong đèn sáng trưng, nóng và rất dễ chịu. Nó hít thở hương vị đặc trưng của người Pháp, cùng mùi hương bao trùm trong phòng ngủ hay như phòng làm việc của ông Lombard. Đó là sự pha trộn giữa véc-ni và sáp, lẫn với mùi oải hương, khác xa mùi thập cẩm do đủ loại gia vị trong các ngôi nhà của người Ma Rốc.”
Trong chiếc xe hòm kín mít của viên tướng
Vào giữa đêm, khi tất cả còn đang ngủ thì một tiếng gầm rú, hình như dội đến từ tứ phía cùng một lúc, đã đánh thức dân chúng vùng Béni – Mellal. Người cha bất ngờ xuất hiện trong gian phòng nhỏ, nơi Mehdi đang ngủ với em trai và em gái mình. Ông đã tung hết chăn và gào lớn bảo chúng phải dậy ngay tức thì và đi theo ông. Rồi ông nói thêm, giọng thì thầm những câu lạ lùng:
– Không sao đâu... Chỉ là một trận động đất thôi mà!
Tiếng gầm vẫn không ngừng âm vang và đất rung chuyển dữ dội. Tất cả mọi người đều có mặt trên đường, họ lao như bay xuống các bậc cầu thang, tim đập hổn hển. Trừ Mehdi: nó chạy vào giá sách nằm trong một góc phòng để tìm một cuốn. Nó dừng lại trước tác phẩm Tướng Dourakine, một sự lựa chọn nếu nói về tổng thể là rất lôgic – đất vẫn rung – bởi đó là phần tiếp theo của Nhà trọ của Thần Hộ Mệnh, mà nó vừa đọc xong hôm trước. Rồi với cuốn sách trong tay, nó lần lần đi xuống cầu thang, những tiếng ong ong siêu nhiên vẫn váng lên trong đó, và nó đã kịp vui sướng trước ý tưởng sẽ gặp lại Jacques và Paul, những đứa con của Dérigny.
Đó là một đêm trăng tròn, sáng vằng vặc và an bình, còn người dân thì hoảng loạn chạy lung tung tứ phía. Một số đọc kinh Coran rất to, số khác lại í ới gọi nhau từ xa, hỏi họ có nhìn thấy người này, người nọ không. Mehdi đến ngồi xếp bằng tròn dưới một ngọn đèn cao áp ngay trước nhà – điều lạ lùng đó là cơn chấn động 6 lực mà lại không làm ảnh hưởng gì đến hệ thống chiếu sáng công cộng – và nó bắt đầu đọc những câu đầu tiên:
Tướng Dourakine bắt đầu lên đường đến nước Nga,...
Cảm thấy như có ai đó nhìn mình, nó ngước mắt lên: cha và em trai nó, đứng cách đó vài mét, cầm tay nhau, họ nhìn nó với vẻ khó tin. Xa hơn một chút, là mẹ và em gái, đang lom khom để cố trấn an một bà hàng xóm góa bụa và đã có tuổi, đang ngồi trên ngưỡng cửa nhà mình và khóc nấc lên, cứ khăng khăng cho rằng Giờ tận thế đã điểm. Do chẳng ai nói gì với nó, nên Mehdi nhún nhẹ vai, theo cách khó nhận thấy, và lại cắm đầu đọc tiếp.
... còn phu nhân Dérigny, mà viên tướng đã xếp ngồi cùng với các con trong chiếc xe hòm kín mít, thì lại để bị cuốn theo tính khí vui vẻ và thích cười đùa của bà.
Đất đã thôi rung chuyển. Sự dừng lại bất thình lình này hình như còn hãi hùng hơn, bởi từ khắp phía lại vẳng đến một tiếng rít trầm đục và điều ấy thông báo những thảm họa kinh hoàng hơn nữa có thể xảy đến. Vẫn còn vài biến cố khiến khu phố tiếp tục văng vẳng những tiếng kêu the thé (Ya latif! Y a latif!), sau đó là một sự yên lặng gần như tuyệt đối bao trùm lên vạn vật, vết tích của một cảm giác khuếch tán miên man giữa sợ hãi và hỗn loạn: người dân đi đi lại lại trên đường, họ thầm thì với nhau vài lời, im lặng, kiểm tra các mặt tiền ngôi nhà: một số lúc này đã bị rạn nứt. Một nhóm tập hợp một cách tự nhiên trên mảnh đất trống kéo dài đối diện với tòa án: những người đàn ông xếp thành vòng tròn, hai tay chụm nhau và cất tiếng đọc lẩm nhẩm những thiên su-ratrong kinh Coran.
Họ chỉ dừng lại ít ngày ở Paris, và không hề ngừng ở Đức, chỉ nghỉ một tuần ở Saint – Pétersbourg...
Ở Béni – Mellal, giữa lúc đó thì mọi sự dần dần trở lại yên tĩnh, mọi người ai nấy quay về nhà mình. Những cư dân lo lắng nhất thì trải chăn mền lên vỉa hè và sẵn sàng qua đêm ngoài trời, họ lo ngại những cơn địa chấn khác.
... nhưng viên tướng nóng lòng muốn đến nơi trước khi những kỳ giá lạnh nhất xảy đến trong vùng đất Gromiline của ông, ở gần Smolensk,...
Em gái Salima đến đứng sững trước mặt nó:
– Anh đang làm gì thế? Anh đọc à? Anh điên hay sao vậy?
Mehdi nhìn đứa em gái với vẻ ngỡ ngàng. Nó mà điên ư? Hay đúng ra thế giới xung quanh nó đang mất trí: tất cả những bóng ma đang thất thần kia... Nó nhún vai rồi lại cắm cúi đọc tiếp.
Mình làm gì ở đây nhỉ?
Nhưng trong khoảng sân mênh mông không hề rung chuyển này, thằng bé có hàng giờ rảnh rỗi thì lại không có lấy một cuốn sách nào để đọc. Nó ngước mắt lên, ngán ngẩm, và bắt đầu chăm chú kiểm tra những tòa nhà cao tầng bao quanh sân trường và sẽ là vũ trụ, là nơi sẽ giam hãm cuộc sống của nó kể từ bây giờ. Chúng cũng chẳng có gì khác biệt cho lắm, những khối hình hộp khổng lồ trắng toát cao bốn năm tầng, lỗ chỗ những ô cửa sổ hình chữ nhật, nơi phản chiếu bầu trời hoặc đôi khi có ánh nắng rọi vào, và chúng thoạt nhìn thì hình như chẳng hứa hẹn điều gì, nhưng cũng chẳng đe dọa ai.
Tuy nhiên, ta càng nhìn những hình khối chắc nịch ấy thì chúng lại càng có vẻ như đang rình rập. Khối bất động bằng đá và bê tông này quá hoàn hảo đến nỗi chúng chỉ có thể là giả vờ. Mehdi cảm thấy một luồng sợ hãi ào đến xâm chiếm người nó, từ từ, rất đỗi nhẹ nhàng cho đến tận lúc mà cái cục tròn, cái cục tròn không tránh nổi đó, người bạn đồng hành mẫn cán của những thời khắc sợ hãi đang hình thành rõ rệt giữa bụng nó. Nghiến chặt răng, nó bắt đầu đếm những ô cửa sổ gắn trên mặt tiền dựng đứng trước mặt nó: năm tầng, tám ô mỗi tầng. Năm nhân tám. Bốn mươi. Alibaba và bốn mươi tên cướp.
Nó bỗng như thấy hiển hiện rõ ràng trang bìa được minh họa cầu kỳ của cuốn sách mà thầy Bernard đã tặng nó vào năm học trước và nhớ rằng nó chẳng có gì để đọc cả. Chực khóc, nó lắc mạnh đầu, từ phải qua trái rồi lại từ trên xuống dưới, rồi bắt đầu chuyển sang săm soi đám cây, lần lượt từng cây một, tất cả đều hiền từ đứng quanh những ô chơi thể thao. Trong giây lát, nó có cảm giác rằng cho đến tận ngày hôm nay, nó chưa từng được nhìn một cây nào cả. Nó tự hỏi liệu có phải là cây Phápkhông, liệu chúng có khác với những cái cây vẫn tỏa bóng mát trên những khu phố ở Béni – Mellal không. Với vẻ thận trọng, mắt len lén nhìn kiểm tra xem có ai theo dõi những hành động của mình không rồi nó đến chạm vào một thân cây, nó âu yếm vuốt ve lớp vỏ sần sùi cứng nhám bằng lòng bàn tay nhỏ tẹo của nó. Cây đứng lặng, có thể nói cây đang cố kìm tiếng rì rầm. Mehdi cố nhảy loi choi để tóm lấy một cái lá xanh trên cành nhưng không được, nó đành nhặt một chiếc lá rụng, giòn tan, nằm xoài trên nền đất. Nó nhấc lấy và đưa lên mũi hít hà. Chiếc lá hơi có mùi đất, mùi mùa thu, mùi hanh khô. Nó chẳng kết luận được điều gì cả. Cây cối không có... không phải là... Nó không sao đi đến tận cùng suy nghĩ của nó được.
Bắt đầu lại từ đầu nhé. Hiện giờ nó đang ở nơi của những người Pháp, vây quanh nó là những khu cao tầng của họ, những bồn cát của họ, những cây của họ. Nó biết tên rất nhiều loài cây: sồi, hạt dẻ, bạch dương, phong... toàn bộ là do nó nhặt nhạnh trong những trang sách. Trong tiếng Ả Rập, nó chỉ biết có một chữ: chajra.Có nghĩa là “tất cả các loài cây”. Chẳng có đặc biệt nào khác. Tất cả.
Gia đình mới của Medhi
Trong những tuần diễn ra sau đó, Mehdi và Denis trở thành cặp bạn thân thiết nhất trên đời. Đã ở cùng với nhau suốt kỳ nghỉ cuối tuần, đã cùng đọc những truyện tranh, đã ngủ chung một phòng, tất cả những chuyện đó tạo ra những mối liên hệ bền vững giữa chúng. Hơn nữa, hình như đối với Mehdi thì giờ đây chúng hơi có chung một mẹ (bà ấy đã buộc dây giầy cho nó, đúng không?). Dẫu rằng bà có vẻ hơi kỳ quặc – nhưng liệu ta có quyền chọn cha mẹ cho mình không? Trong giờ ra chơi, theo bản năng chúng tự tìm kiếm nhau. Khi nhìn thấy cậu bé người Pháp đi về phía mình trong sân, thì Mehdi mỉm cười và đôi khi nó tự nhủ rằng nó đã không hề nói dối viên tổng giám thị và người gác cổng vào cái ngày thứ Sáu khác thường ấy, khi nói với họ rằng Denis Berger là bạn thân nhất của nó. Chỉ đơn giản là nó đã đẩy các sự kiện đi nhanh hơn một chút mà thôi.
Tuy nhiên, nó không bao giờ dám hỏi Denis để biết Pascal là ai (nó rất ngờ đó là người anh sinh đôi của Denis), lẫn việc đã có chuyện gì xảy ra với cậu ấy (tại sao cậu ấy đã biến mất? Những người Pháp cũng vậy à, cũng biến mất mà chẳng có lý do gì ư?). Cả việc tại sao mẹ Denis lại đi khập khiễng, hơi hơi thôi (là theo bản năng nó cảm nhận được rằng cái nhược điểm nho nhỏ ấy chắc phải liên can đến vụ việc này).
Ông Berger đã quen chuyện đến đón nó vào chiều thứ Bảy, cùng lúc đón chính con trai ông và họ cùng nhau trải qua kỳ nghỉ cuối tuần. Hiện giờ, Mehdi có ngăn kéo riêng của nó trong tủ của Denis và bà Berger đã xếp vào đó vài đôi tất, vài bộ quần áo lót và cả một túi oải hương. (Bà ấy nghĩ gì vậy? Rằng người nó bốc mùi hôi ư? Oài, nó đã quên đi nhanh chóng kiểu tự ái vặt này.) Ngay kỳ nghỉ thứ hai của nó trên phố Dordogne thì nó đã thôn tính một trong hai bàn làm việc và đặt lên đó một chồng bộ Toàn Vũ Trụ. Nó cũng làm quen dần với một vài tập của Nữ Bá tước De Ségur của Denis khi nó hiểu rằng cậu này chẳng coi trọng gì những tập sách ấy cả.
Cậu ấy đã không đọc một cuốn nào. Lạ nhỉ! Cậu ấy không thấy rằng trong khối hình hộp này, ở đây, là cả một vụ trụ bao la mà ta có thể biến mình thành người Nga với rất ít chi phí, thăm thành phố SaintPeterspourg, gần gũi thêm vùng thảo nguyên bao la mà thầy Porte chẳng bao giờ có được, đúng không?
Denis không mơ tới chuyện trở thành thần dân của Nga hoàng. Kệ cậu ấy thôi.