Trong Tinh hoa và sự phát triển của đạo Phật, ngoài tính chất bác học, tác giả còn cho ta thấy một khía cạnh sinh động khác. Bằng lối suy nghĩ thâm trầm và chín chắn, tác giả không giới thiệu tư tưởng Phật giáo cổ thời như dẫn ta đi vào một bảo tàng viện. Nhưng, tất cả những sai biệt trong các khuynh hướng tư tưởng của Phật giáo, từ tinh hoa đến sự phát triển của nó, đều nói lên khát vọng muôn thuở của con người trước sự thực bi thiết mà con người luôn luôn tìm cách lảng tránh. Chính trên điểm này, tác giả đã chứng tỏ cho ta thấy những mâu thuẫn trong lịch sử tư tưởng của Phật giáo thực ra không mâu thuẫn gì hết.
Nhận định
“Tất cả những mâu thuẫn trong lý thuyết đều được hóa giải trong chính đời sống.” - Tỳ kheo Thích Minh Châu, Viện trưởng Viện Phật học Vạn Hạnh
"Hiện nay không có trong Anh ngữ cũng như trong bất cứ một ngôn ngữ nào một bản trần thuyết về Phật giáo vừa hàm súc và đồng thời lại vừa dễ đọc như tác phẩm này. Với tiến sĩ Conze, vấn đề Phật giáo đặt ra và giải đáp là những vấn đề hiện đại, sống động, và ông luôn luôn đặt chúng vào trong tương quan với lịch sử và đồng thời với dòng thời sự.Theo ý tôi, sách vở vô giá trị trừ phi chúng bày tỏ một quan điểm, và sách vở phải làm như vậy không phải bằng cách bóp méo sự kiện mà bằng cách cho độc giả thấy rõ phản ứng tình cảm và tinh thần của tác giả trước những sự kiện. Tác phẩm của tiến sĩ Conze, hơn bất cứ cuốn sách nào cùng loại mà tôi đã được đọc từ nhiều năm trở lại đây, đã thành công trong việc ấy." - Arthur Waley
Mục lục
Lời giới thiệu của Thượng tọa Thích Minh Châu
Lời tựa của Arthur Waley
Ghi chú của tác giả
Ghi chú của người dịch
Phần giới thiệu
I- Nền tảng chung
II- Phật giáo tịnh xá
III- Phật giáo đại chúng
IV- Cổ phái trí tuệ
V- Đại thừa và tân phái trí tuệ
VI- Phật giáo tín tâm và hạnh nguyện
VII- Duy thức tông
VIII- Mật tông hay Phật giáo pháp thuật
IX- Những sự phát triển ngoại Ấn