Giáo sư Wilczur là một nhà khoa học lớn, một nhà phẫu thuật tài năng đang ở trên đỉnh cao của sự nghiệp và danh vọng. Bỗng ngày nọ, một biến cố lớn ập đến, đảo lộn toàn bộ cuộc đời ông: vợ ông bỏ nhà ra đi với người đàn ông khác, mang theo cô con gái mà ông vô cùng yêu thương. Trong bức thư vĩnh biệt vợ ông để lại, nàng thú thật rằng suốt tám năm chung sống nàng chưa bao giờ yêu ông. Quá đau khổ, giáo sư Wilczur đi lang thang, ông bị bọn vô lại chuốc rượu, cướp sạch tư trang, đánh vào đầu đến mất trí nhớ. Từ đó bắt đầu cuộc đời phiêu bạt của một con người bần cùng, không chốn dung thân, không người thân thuộc, thậm chí không biết mình là ai, tên gì, không biết mình sống để làm gì, sống cho ai.
Cho đến khi giáo sư, lúc này mang cái tên Kosiba, vào làm công tại cối xay bột của lão Prokop, chữa khỏi chứng tàn tật cho chàng trai trẻ Wasił, chạm trán bác sĩ Pawlicki và gặp gỡ cô gái Marysia côi cút, cuộc đời ông lại rẽ sang những ngả mà chính ông cũng không ngờ tới, sau mười hai năm lưu lạc giữa cõi đời...
Trích đoạn tác phẩm
“Thời gian trôi đi, ngoài cửa kính bóng đen dần đặc quánh lại. Ông Antoni Kosiba nghĩ mãi, nghĩ về bản thân mình, về số kiếp mình, về cuộc đời trống trải từ trước đến nay của mình, cuộc đời vô vị và không hề ràng buộc gắn bó với một thứ gì, không gắn bó với loài người cũng không gắn bó với thế gian. Phải, không chút gắn bó. Bởi lẽ chỉ có thể gắn bó với tình cảm. Không phải bánh mì, không phải bản thân cuộc sống, không phải lòng tốt và sự chân thành của người khác, thậm chí cũng không phải lòng tin rằng ta mang lại lợi ích cho ai, mà chỉ có tình cảm. Và chỉ cần ta yêu ai đó bằng tất cả tấm lòng, thì số phận đã lại cướp đi, đã lại tước mất, đã lại lấy đi mất…
“Lại giống như hồi trước.” - Có gì đó chợt lên tiếng trong lòng ông, ông bất giác đưa tay chà chà lên trán. Đột nhiên ông nhớ ra rằng, ngày trước, đã lâu lắm rồi, lâu vô cùng, dường như trong kiếp trước, ông đã từng chịu một sự mất mát giống như thế này...”
Đôi nét về tác giả
Tadeusz Dołęga-Mostowicz (1898 - 1939) là một nhà báo và tiểu thuyết gia nổi tiếng người Ba Lan. Dołęga-Mostowicz từng theo học chuyên ngành Luật tại Đại học Kiev và tham gia chiến tranh Nga-Ba Lan (1919-1921). Ông từng hoạt động trong lĩnh vực in ấn, báo chí trước khi nghỉ việc vào năm 1928 để theo đuổi nghiệp viết văn. Ông mất trong chiến tranh thế giới thứ hai. Phần lớn các tác phẩm của ông đều đã được chuyển thể điện ảnh.
Những tác phẩm chính: Đường công danh của Nikodem Dyzma (1932), Luật sư Alicja Horn (1933), Thầy Lang (1937), Giáo sư Wilczur (1938), Mặt nạ vàng (1939),...