Phan Khôi Tác Phẩm Đăng Báo 1933 - 1934

Giới thiệu sách Phan Khôi Tác Phẩm Đăng Báo 1933 - 1934

Hoạt động báo chí trong hai năm 1933-1934 của Phan Khôi gồm mấy tháng cuối của giai đoạn ông sống và làm báo hiệu quả nhất tại Sài Gòn (1927-1933), cộng với hơn một năm ông chuyển ra Hà Nội làm báo, trước khi trở vào Huế hành nghề.

Thời gian này, hoạt động làm báo của ông chủ yếu gắn với các tờ Trung lập, Phụ nữ tân văn và Công luận (Sài Gòn), Thực nghiệp dân báo và Phụ nữ thời đàm (Hà Nội).

Nhật báo Trung lập (1924-1933) chỉ tồn tại và hoạt động đến 30.5.1933.

Thực nghiệp dân báo (1920-1935), là tờ nhật báo xuất hiện sớm vào loại thứ hai ở Hà Nội, chỉ sau tờ Trung Bắc tân văn(1913-1941). Nếu như các tờ Đông Dương tạp chí (1913-1919), Nam phong (1917-1934), và Trung Bắc tân văn đều được chính quyền thực dân bảo trợ và tổ chức phát hành đến xã, tức ít nhiều mang tính chất của loại báo chí nhà nước, thì Thực nghiệp dân báo phải tự trang trải toàn bộ chi phí và tổ chức bán báo, tức hoàn toàn là báo tư nhân.

Phụ nữ thời đàm (1930-1934; 1938), là tờ báo tư nhân của ông bà Nguyễn Văn Đa, ở 11-13 phố Sông Tô Lịch (nay là phố Hàng Lược), ban đầu hoạt động như một tờ nhật báo. Số 1 ra ngày 8.12.1930. Tờ báo này xuất hiện gần như đúng dịp tờ Phụ nữ tân văn trong Nam phải đóng cửa vì bị rút giấy phép, và xu hướng ban đầu của tờ báo phụ nữ ngoài Bắc này đi ngược xu hướng mà tờ Phụ nữ tân văn trong Nam cổ động, ít ra là trên vấn đề phụ nữ. Phan Khôi dưới bút danh Thông Reo ở báo Trung lập, Sài Gòn, đã từng lưu ý độc giả về thái độ của một bài xã thuyết trên Phụ nữ thời đàm hồi ấy “công nhiên nhận cho cái chế độ trọng nam khinh nữ là phải, nhận cho các bậc gia trưởng đời xưa không cho con gái học là phải”, và ông tỏ ý mỉa mai: “Phụ nữ ngoài ấy đã có người như cô Giang cô Bắc muốn vượt qua các phạm vi trách cá nồi cơm, thì phải có người như là cụ cử Ngô Thúc Địch ra tay mà kéo họ lại ít nhiều.” Cử nhân nho học Ngô Thúc Địch chính là chủ bút thời đầu của Phụ nữ thời đàm.

Phụ nữ tân văn (1929-1934) hoạt động đều đặn trong hai năm 1933 và 1934. Tính đến 2.5.1933, tờ báo này bước sang năm thứ năm, lại vừa thắng kiện các đồng nghiệp (Trung lập, Sài thành), tức là được minh oan trước dư luận xung quanh sự kiện Hội chợ Phụ nữ 1932. Trong số những cây bút từng gắn bó lâu dài với báo này, Bùi Thế Mỹ, Thiếu Sơn vẫn góp mặt đều đều; Đào Trinh Nhất, sau khi thoát khỏi nghi án tống tiền, dường như không quay về Đuốc nhà Nam, nên có điều kiện xuất hiện nhiều hơn trên các trang Phụ nữ tân văn, dưới nhiều bút danh (Quán Chi, Phạm Vân Anh, V. A., v.v.). Bên cạnh đó là một lớp tác giả mới, trước hết là Cao Văn Chánh (em trai bà chủ Phụ nữ tân văn) vừa du học Pháp về, tham gia biên tập Phụ nữ tân văn, ít lâu trước khi mở riêng tờ báo viết bằng tiếng Pháp Monde. Thành phần biên tập hoặc cộng tác viên mới mà tòa soạn lưu ý phát triển từ đây là các nữ tác giả, nữ ký giả. Nổi bật trong số này là Nguyễn Thị Kiêm (Kim), một trong những nhà thơ mới vào loại sớm nhất, với bút danh Nguyễn Thị Manh Manh, cũng là ký giả với nhiều bút danh như Nguyễn Văn Mym, L. T., M. M., v.v.