Kinh Tế Học Vi Mô Mới
Mục đích của kinh tế học vi mô mới là nghiên cứu hành vi của những cá nhân duy lí, trong một thế giới hoàn toàn không có sẵn thông tin, và trong đó những quyết định cá nhân không được một người xướng giá phối hợp.
Kinh tế học vi mô mới được hình thành tuần tự từ những phê phán rời rạc, thường lúc đầu là riêng biệt, đối với mô hình walrasian. Trong chiều hướng này, định nghĩa của chúng tôi về chương trình nghiên cứu của kinh tế học vi mô mới có tính hồi cố: không có một trường phái hay một chương trình được thiết chế hóa, kinh tế học vi mô mới ra đời, vào cuối những năm bảy mươi, từ sự hội tụ của một số công trình ngày càng tăng nhằm nghiên cứu những hành vi cá nhân bằng cách hợp nhất những tương tác chiến lược và những khuyết tật thông tin, vừa giữ lại giả thiết truyền thống về tính duy lí. Một biến hóa như thế đã khơi lên sự đổi mới sâu sắc những công cụ phân tích.
Những công cụ phân tích mới: Lí thuyết trò chơi và Kinh tế học thông tin
- Lí thuyết trò chơi (Chương I) nghiên cứu cách các tác nhân duy lí xử lí những tình thế xung đột. Do đó lí thuyết này nghiên cứu ý nghĩa của giả thiết tính duy lí, khi mà sự thỏa mãn của một cá nhân trực tiếp chịu tác động của những quyết định của các tác nhân khác, và lí thuyết xác định những khái niệm lời giải nhằm tiên đoán những tình thế mà những cấu hình xung đột khác nhau đưa đến.
Phương pháp được lí thuyết trò chơi phát triển có xu hướng áp dụng được vào tất cả những tình thế trong đó những quyết định cá nhân trực tiếp phụ thuộc lẫn nhau, dù đó là những quyết định thuộc về lĩnh vực của khoa học chính trị, lí thuyết kinh tế, chiến lược quân sự hay ngay cả sinh học. Lí thuyết này được von Neumann và Morgenstern đưa vào kinh tế năm 1944 trong một tác phẩm có tên Theory of Games and Economic Behavior [Lí thuyết trò chơi và hành vi kinh tế]. Nhưng phải đến đầu những năm tám mươi, sau một thời gian chín muồi lâu dài, được đánh dấu bằng những công trình của Nash [1951], Luce và Raifa [1957] và của Shapley [1953], thì toàn bộ những vấn đề do các tương tác chiến lược đặt ra mới được phân tích một cách có hệ thống trong khuôn khổ của lí thuyết trò chơi (như được minh chứng bằng những giáo trình của Friedman [1986], Kreps [1990], Fudenberg và Tirolle [1991], Mas-Colell et al. [1995]).
- Kinh tế học thông tin (Chương II) nghiên cứu hành vi của các tác nhân đối mặt với những vấn đề thu thập thông tin. Có thể lấy bài viết của Akerlof, công bố năm 1970, xử lí những vấn đề gắn liền với việc không quan sát được chất lượng của những chiếc ô-tô đã qua sử dụng, đây là khởi điểm của bộ môn này. Kinh tế học thông tin sử dụng nhiều những kết quả do kinh tế học về sự bất trắc thu được. Bộ môn sau này nghiên cứu dạng được khoác lên giả thiết tính duy lí khi các tác nhân ở vào tình thế bất trắc[3] [Savage, 1954; von Neumann và Morgenstern, 1944]. Nó cho phép làm rõ khái niệm rủi ro, và nghiên cứu hành vi của các cá thể duy lí trước rủi ro. Kinh tế học thông tin sử dụng những kết quả của kinh tế học về sự bất trắc vì một tác nhân đối mặt với những vấn đề thu thập thông tin phải xử lí những tình thế có rủi ro. Ví dụ, một người tiêu dùng khi quyết định mua một sản phẩm trong một cửa hàng mà không thăm dò những nơi bán khác lấy rủi ro trả một giá tương đối cao hơn. Mục tiêu của kinh tế học thông tin là xác định những cấu trúc thông tin, được đặc trưng bằng những dạng rủi ro, và phân tích một cách có hệ thống những vấn đề nổi lên từ mỗi cấu trúc này.
Lí thuyết trò chơi và kinh tế học thông tin lúc ban đầu đã phát triển tương đối độc lập với nhau. Nhưng hai bộ môn này có những quan hệ hỗ tương chặt chẽ, trong giới hạn mà các tác nhân thường vừa ở tình thế rủi ro vừa ở tình thế xung đột. Trong thực tế, vì lí thuyết trò chơi cho phép nghiên cứu những hệ quả của những quan hệ xung đột trong tình thế rủi ro, nên bộ môn này thật sự là cái khuôn của kinh tế học vi mô mới.
Cuối cùng, lí thuyết trò chơi và kinh tế học thông tin cho phép nghiên cứu những hành vi cá thể trong một thế giới phức tạp và phong phú hơn nhiều thế giới của kinh tế học vi mô truyền thống. Đặt cơ sở ban đầu trên việc nghiên cứu chỉ một thể chế rất đặc biệt - thị trường walrasian -, ngày nay kinh tế học vi mô có khả năng nghiên cứu hoạt động của những thể chế rất khác nhau.