Cuộc Duy Tân Minh Trị (1858-1881)

Giới thiệu sách Cuộc Duy Tân Minh Trị (1858-1881)

Hai tác giả của sách gốc, Banno Junji và Ohno Ken - ichi, đều là giáo sư đại học, người thứ nhất là Giáo sư Danh dự Đại học Tokyo về Lịch sử Chính trị, người thứ hai là Giáo sư Viện Đại học Nghiên cứu Chính sách (National Graduate Institute for Policy Studies, viết tắt là GRIPS), cả hai đại học đều ở Tokyo, Nhật Bản. Tác giả thứ nhất (sinh 1937), qua đời hồi tháng 10, năm 2020, thọ 83 tuổi, còn tác giả thứ hai (sinh 1957) hãy còn ở độ tuổi 60. Ông này, như ông tự giới thiệu trong sách này, đã có kinh nghiệm thảo luận với các nhà lãnh đạo của nhiều quốc gia đang phát triển trên thế giới, kể cả Việt Nam. Ông đã từng được trao tặng Huy chương Vì sự nghiệp giáo dục của Việt Nam ngày 28 tháng 11 năm 2011.

Mục tiêu của sách này là:

1. Giải thích tại sao cuộc Cách Mạng Minh Trị đã có thể xảy một cách "nhanh gọn” để đưa Nhật Bản lên xếp ngang hàng với các cường quốc Âu - Mỹ thời đầu thế kỷ thứ 20. Trong quá trình này, tác giả đã đưa ra một mô hình gọi là “cấu trúc mểm” để giải thích cho sự “nhanh gọn" đó trong bối cảnh phức tạp mà Nhật Bản lúc đó phải đối mặt, nghĩa là một mặt phải đáp ứng yêu sách của các cường quốc Âu - Mỹ, một mặt vẫn phải giải quyết những mâu thuẫn, những khúc mắc, những bất cập nội tại.
2. Chứng minh bản chất của cuộc Cách Mạng Minh Trị không phải là một cuộc cải cách có tính “độc tài”, “cưỡng chể chuyển quyền”, “phi dân chủ” chỉ một mực chú trọng đến “phát triển", có khi phải “hi sinh dân chủ” hoặc “trì hoãn tự do” như đã thấy ở những cuộc cải cách lớn đã hoặc đang còn diễn ra ở các nước/vùng đất Đông Á (Đài Loan, Hàn Quốc) và các nước Đông Nam Á (Inđônêxia , Singapo, Malêxia, Thái Lan).
3. Mặt trái của vấn đề trên chứng minh cho chúng ta thấy một sự thật “phũ phàng”, cuộc Cách Mạng Minh Trị là “duy nhất trong lịch sử”, “có một không hai”, bởi vì không thể nào làm tái hiện được những điều kiện xã hội, lịch sử, chủ quan và khách quan, thậm chí cả điều kiện địa lý (địa - chính - trị) đặc thù mà Nhật Bản có được.
4. Và cuối cùng, như chính các tác giả đã viết, mặc dầu không thể làm “tái hiện" được những điều kiện như Nhật Bản đã có ở thời điểm một thế kỷ rưỡi trước để có thể “tái diễn” lại một cuộc cách mạng kiểu Cuộc Duy Tân Minh Trị, nhưng người ta vẫn có thể dùng nó làm một tấm gương phản chiếu những gì thiếu sót đối với môi trường hợp cá biệt khác để có thể nỗ lực bổ sung.

"Giới thiệu cuốn sách này với độc giả Việt Nam, chúng tôi hi vọng có thể cống hiến một tư liệu hữu ích để độc giả tham khảo và đưa ra nhận định đúng đắn về sự phát triển của một quốc gia còn yếu kém về nhiều mặt, nhưng đang nỗ lực trên đường phát triển để mong sớm được xếp ngang hàng với các quốc gia tiên tiến trên thế giới ngày nay." - Trích Lời Tựa